Week van de Zaanse Ondernemer
Tijdens de Week van de Zaanse Ondernemer zet Zaanstad het Zaanse ondernemerschap in het zonnetje. Van 1 tot en met 6 november 2021 bezoeken de wethouders zeven verschillende inspirerende ondernemers. Stuk voor stuk hebben zij een ideaal en een passie voor ondernemen.
2 november 2021
Annette Baerveldt, wethouder voor duurzaamheid, circulaire economie en cultuur ging op bezoek bij Eric Klarenbeek. Een designer die al jarenlang pioniert en nieuwe paden verkent richting een biobased economie. Een economie op basis van grondstoffen die steeds opnieuw gebruikt kunnen worden. Eric Klarenbeek vormt een ontwerpduo met Maartje Dros. Samen doen ze ontwerpend onderzoek naar nieuwe materialen en productiemethoden met makers en gebruikers. Eric vertelt: ‘We moeten ons eigenlijk niet richten op hergebruik, maar meer op herstellend ontwerpen. Automatisering en 3D-printing kan daar een belangrijke rol in spelen.’
Wethouder Annette Baerveldt: 'Gemeente Zaanstad werkt aan een klimaatneutraal en circulair Zaanstad. Daar hebben we ondernemers zoals Klarenbeek & Dros voor nodig. Eric Klarenbeek: ‘De Zaanstreek is juist groot geworden door het industrialiseren van meer biobased materialen. Zoals de ontwikkeling van Forbo met lijnzaad en de stijfselfabriek gebaseerd op aardappelzetmeel.’ Zijn atelier heeft hij aan de Zaan in de voormalige verffabriek Evert Koning. Daar werd de eerste watergedragen verf ontwikkeld.'
In zijn atelier aan de Zaan in de voormalige verffabriek Evert Koning geeft Eric Klarenbeek een rondleiding aan wethouder Annette Baerveldt. Hij vertelt over zijn werk. ‘In het begin werkten we onder andere met oude visnetten. Deze werden op Texel ingezameld en verwerkt tot 3D-print materiaal voor lokale producten. Ook oude frisdrankwikkels werden uit zee gevist en verwerkt tot 3D-geprinte doppen voor een duurzame rum. Later experimenteerden we met reststromen als cacaodoppen, waar we kommen van maakten. Van consumenten- en bedrijfsafval werden banken en bloembakken geprint. Het doel is om van oude materialen in de directe omgeving weer een nieuw lokaal product te maken. In 2010 zijn we begonnen met mycelium. Door deze schimmels te mengen met natuurlijke materialen als hennepvezels, kunnen we allerlei stevige voorwerpen maken.’
De Mycelium Chair van het ontwerpduo is opgenomen in de permanente collectie van Centre Pompidou. Ook het Growing Pavillion op de Dutch Design Week in 2019 was een inspirerend bouwwerk voor biobased bouwen. Eric Klarenbeek: 'Het gebruik van biobased materialen heeft veel voordelen. Het is een onuitputtelijke bron van grondstoffen want ze groeien snel weer aan, ze zijn vaak volledig recyclebaar of composteerbaar en ze nemen CO2 op uit de atmosfeer en slaan dit op. De laatste jaren hebben we ook veel ervaring opgedaan met zeewieren, mossen en algen. Zo werken we samen met de Seaweed Farmers aan de eerste zeewierpolymeren. Deze materialen kunnen een alternatief bieden voor plastics en zo ontstaat er bijvoorbeeld een biobased alternatief voor de miljarden zwarte plastic bloempotjes die nu elke zomer in de verbrandingsoven eindigen.'
Toen Eric Klaarenbeek en Maartje Dros zich in de Zaanstreek vestigden, hebben ze Stichting Gedachtengoederen opgezet. Een stichting voor ontwerpers, waar onder andere architecten Thomas Nus (CHRITH architects) en Stephan Schagen (studio Stephan Schagen) samenwerken. Stephan is ook voorzitter van de stichting. Zij vertellen meer over het project met windgedroogde aardestenen. Een ecologisch bouwmateriaal die uitdaagt in de bouw weer de relatie te leggen met het omliggende landschap. Ook hier in de Zaanstreek is van veenbagger een mooie steen te maken. De wethouder krijgt ter plekke een illustratie hoe je met een mix van klei, leem en zand een mooie steen kan maken voor de Zaanse bouw. De stenen worden vervolgens windgedroogd, wat veel energie bespaart.
Eric Klarenbeek: ‘We willen andere ondernemers uitdagen om te verkennen welke kansen zij zien om meer biobased materialen toe te passen. Onze tip is dat je dit in kleine batches kunt onderzoeken. Ontwikkelingspartijen zich meer zouden kunnen inzetten door zich aan pilot projecten te verbinden om de ontwikkelingen in deze richting te stimuleren. Het zou mooi zijn als er komende tijd nog meer mooie samenwerkingen op gang komen!
Veel van het werk van Klarenbeek & Dros is ook te zien in diverse Nederlandse musea, waaronder het Boijmans van Beuningen, de Fundatie en het CODA museum in Apeldoorn. Meer over de lokale bouwstenen is te zien in een online lezing hierover.
Wethouder Annette Baerveldt en ontwerper Eric Klarenbeek
Wethouder Annette Baerveldt en Stephan Schagen
Wethouder Annette Baerveldt in gesprek met ontwerper Stephan Schagen en Thomas van Nus