Het laatste ondernemersnieuws van de gemeente Zaanstad
Het traject Wonen voor Winkels heeft als doel om het kernwinkelgebied compact te houden en winkelleegstand aan te pakken. Dit gebeurt door onder andere het voeren van gesprekken met pandeigenaren over transformatie van winkelfuncties naar woningen in de aanloopstraten buiten kernwinkelgebied. Daar waar op de begane grond levendige plinten juist wenselijk zijn om het Stadshart aantrekkelijk en bruisend te houden wordt gewerkt aan een functieverbreding: minder kopen en meer verblijfs- en belevingsfuncties.
Dankzij Wonen voor Winkels heeft de gemeente Zaanstad in samenspraak met eigenaren en ondernemers de transformatiekaders op de Zuiddijk helder gekregen. Zoals waar we winkels willen behouden en wanneer we winkelfuncties kunnen omzetten in woonfuncties. De Zuiddijk is een aanloop gebied naar het centrum en zal alleen aan het begin nog winkels behouden. Dit doen we om het kernwinkelgebied compact te houden. Om aan te kunnen sturen op deze transformatie werkt de gemeente nu eerst aan de inrichting van transformatieloketten. Dit doen we in de vorm van intake- en omgevingstafels, naar verwachting vanaf juli 2023.
Het centrum van Zaandam kampte de afgelopen jaren namelijk met een toename van de leegstand, met als toppunt 83 lege winkelpanden in 2019. Dit kwam onder andere door het veranderende winkelgedrag. Momenteel krimpt het aantal winkels nog door de na-effecten van corona, inflatie en hoge energielasten. Het gaat nu nog om ongeveer 53 lege zaken in het Stadshart, wat neer komt op een leegstandpercentage 13%. Een gezond percentage is ongeveer 6%. Het is goed om in de aanloopstraten aan de slag te gaan met transformatie naar wonen, maar de raad heeft met de motie plan van aanpak leegstand een duidelijk signaal gegeven dat aanpak van leegstand in het Stadshart ook belangrijk is.
Dankzij het Wonen voor winkels traject aan de Zuiddijk zijn er dan ook meerdere projecten ontstaan om leegstand aan te pakken in het Stadshart. Zo was het voor de gemeente aanleiding om op deze manier ook in het kernwinkelgebied aan de slag te gaan, niet alleen in de aanloopstraten. Maar met een andere focus: geen winkels naar wonen maar ‘winkels naar werken’. Daarmee bedoelen we andere aantrekkelijke en bruisende functies waar gewerkt en/ of verbleven kan worden. Denk aan een sportschool, indoor speeltuin of aan flexwerkplekken. En waar mogelijk wonen op de verdieping boven de zaak. Dit zorgt voor een bredere mix aan publieksvoorzieningen en dus versterking van het Stadshart.
 |  |  |
Wethouders Stephanie Onclin en René Tuijn ontvingen de gedeputeerden Ilse Zaal en Cees Loggen voor een wandeling door het Stadshart van Zaandam
In opdracht van de gemeente en met ondersteuning van de provincie, heeft STEC groep, samen met vastgoedeigenaren en ondernemers uit het Stadshart, een zogeheten plinten-strategie bedacht en uitgewerkt. Met deze strategie maken we een gezamenlijk wensbeeld van de functies in het Stadshart. We laten hiermee de kansen en kwaliteiten van de verschillende deelgebieden in het centrum zien. Pandeigenaren weten hiermee wat er kan worden ontwikkeld in de plinten (begane grond) in het kernwinkelgebied. Dit moet zorgen voor een meer divers winkel- en verblijfsaanbod en het mee benutten van toeristische kansen. De centrumvisie ‘Zaandam Morgen’, opgesteld door ondernemers-BIZ Stadshart in 2021, is een fundament geweest voor de deze plintenstrategie. De plintenstrategie is momenteel nog in ontwikkeling op basis van deze co-creatie. Dit betekent dat er eerst wordt ontwikkeld met direct betrokkenen in het gebied en vervolgens pas wordt gepresenteerd aan het college en de raad.
Tijdens dit traject zijn de eigenaren van de panden in het Stadshart ook nauw betrokken geweest. Zo zijn er in 2022 twee brede overleggen geweest, ook met ondersteuning van de provincie. Hierbij waren alle eigenaren van de 300 commerciële adressen in het kernwinkelgebied waren uitgenodigd. Catherine Bolhuis van Stad&Co ging eerst in gesprek met de eigenaren: ‘Vanuit het ‘Plan van Aanpak Leegstand’ en in samenspraak met de eigenaren hebben we gesprekken gevoerd. Er is gekeken naar welke belangen er leven en welke kansen er zijn. Ook hebben de eigenaren hun verwachtingen en behoeften uitgesproken. Er zijn veel eigenaren die de lokale verbondenheid al van oudsher voelen en die hierin willen investeren. Het betrekken van de eigenaren bij dit proces zorgt voor meer transparantie en meer betrokkenheid bij de inhoud, de visie en beleidsvorming.
Een voorbeeld was het samen werken aan de plintenstrategie. Die behoefte leefde heel erg bij de eigenaren. Het is mooi om te zien hoe ver we al gekomen zijn in een jaar: inmiddels is er een kopgroep van betrokken eigenaren die samen met de gemeente en de ondernemers in het Stadshart verder wil denken over een samenwerking en een toekomstbestendig Stadshart.’ Zo is er positief contact met de eigenaar van het winkelcentrum Rozenhof, waar veel leegstand is. Er wordt nagedacht over de ontwikkelingen op lange termijn maar ook hoe er op korte termijn meer levendigheid kan worden aangebracht in het winkelcentrum.
Martin Bergsma, bestuurslid van Bedrijven Investeringszone Stadshart Zaandam en eigenaar van de Koffiezaak, vertelt: ‘We hebben een gezonde organisatie die dingen voor elkaar kan krijgen en waar voldoende wordt georganiseerd. We hebben ervoor gezorgd dat in samenspraak met de burgemeester en wethouders we winkelen hier mogelijk konden houden tijdens de lockdown. We zijn nu bezig met de voorbereidingen van de nieuwe BIZ-periode van het komende jaar. De gemeente helpt om dat mogelijk te maken qua capaciteit. Het ideale plaatje is dat we dan de ondernemers, de vastgoedeigenaren en de gemeente bij elkaar krijgen.’
Bedrijven Investeringszone Stadshart Zaandam heeft in 2021 met een eigen centrumvisie ‘Zaandam Morgen’ een basis gemaakt voor de plintenstrategie van Stec Groep. Nu de contacten met vastgoed ook langzaam op gang komen zien we samenwerkingen ontstaan die leegstand tegengaan. Zo is de centrummanager regelmatig in gesprek met de pandeigenaren. En draagt de centrummanager regelmatig startende ondernemers aan voor tijdelijke invulling voor een leegstaand pand. Onlangs is er door het hele Stadshart een licht-en kunstroute gecreëerd waarbij ook gebruik wordt gemaakt van lege etalages.
De wandeling door het Stadshart eindigde bij het stadhuis. Gedeputeerde Ilse Zaal van de Provincie Noord-Holland bedankte de gemeente en de wethouders voor de uitnodiging. ‘We begonnen met verschillende doelen. Aan de ene kant zorgen voor meer woningen in Zaanstad. En aan de andere kant het behouden van de detailhandel en economie. Hoe het er nu uitziet is fantastisch, ik woon al mijn hele leven in Zaanstad en ik weet hoe het is geweest. Ik ben benieuwd naar de ontwikkelingen van de aanloopgebieden, zoals de Westzijde. Het toevoegen van woningbouw leidt niet tot het weggaan van de economie, maar trekt juist ook de economie weer aan. Dat is ook precies het doel dat we in samenwerking met de gemeente, Stad&Co, STEC groep en de provincie willen bereiken.’